SEXUALITATEA GAZTEEK GUTXI EZAGUTZEN DUTEN GAI BAT DA ORAINDIK, LOTSA HANDIA DAGO.

Catherine Hiriart- Sorano
Camus ikastetxeko erizaina
Catherine Hiriart Sorano erizaina da Baionako Santa Gurutze auzoko Camus ikastetxean. Hamahiru urte daramazki bertan, eta urtero hamahiru-hamalau urte inguruko gazteei sexualitateari buruzko informazio klaseak eskaintzen dizkie.

Zer-nolako lana daramazu sexualitatearen arloan?
Arlo horretan, Camus ikastetxean eskaera txikia da, baina sexualitateari dagokion osasun heziketarako ekintza berezi bat bideratzen dugu, halere. Duela hamar urte abiatu genuen hori, eta hamahiru urteko gazteekin, gelaka, urtean lau ordu hartzen ditugu sentsibilizazio lana egiteko. Informazio hori ezinbestekoa da.
Derrigorrezkoa den informazio lan bat dela esan duzu. Zergatik?
Argi agertzen da ezagupen eskasia dagoela. Kanpotik begiratzen dugularik, komunikabideen bidez gazteek informazio handia jasotzen dutela iruditzen zaigu, baina, ez da hala, gutxi ezagutzen duten gai bat da oraindik. Askok aurreiritzi asko du eta, gutxi jorratzen den gaia dela uste dugu. Gurasoekin gutxi aipatzen dute, eta lotsa handia dagoela ikusten dugu.
Zertan datza heziketa lan hori?
Lehen gauza galdeketa anonimoa egitea da. Hori oso klasikoa izaten da, esate baterako, emakumeen eta gizonezkoen organo genitalak kokatzeko eskatzen diet. Gutxieneko ezagupen horretan ere gabezia handia dagoela ikusten da. Askok ez dakizkite kokatzen, eta, neskek izaten dute ezagupen murritzena. Elkartze horietan argi agertzen da informazio beharra dagoela. Sexu harremanaz beldur dira. Hainbat gai aipatzen ditugu, koitoa, kontrazepzioa, sexu harremana eta beste. Ondotik, gaika lan egiten dugu. Iaz, adibidez, gizon edo emazteak bikoteaz zer itxaroten duten galdetu nien, eta horretan ere, elkar ezagutza eskasa zegoen. Ikusi behar da gazteak direla oraindik. Estatu frantsesean lehen sexu harremana, batez beste, 17 urterekin izaten da. Halere, badira gazteago hasten direnak, eta, lehen harreman hori izaterakoan denbora hartzea eta errespetua garrantzitsuak direla esaten diegu.
Internetek edo telebistak ez al du eraginik sexu harremanari buruz duten ikuspegian?
Pixka bat nahasiak dira. Film pornografikoak ikusten dituzte. Baina, halere, gehienek ezberdintasuna egiten dute.
Informazioaren garrantzia aipatzen duzu. Planning Familial elkartea sortuko da. Nola ikusten duzu sorrera hori, zertan izango zaizue lagungarri?
Bilkura bat izan dugu beraiekin. Informazioa zabaltzeko ez gara asko. Gu ikastetxeetan ari gara, ospitalean Planifikazio Zentroa dago. Ezinbestekoa da informazioa zabaltzea. Eta, kasu honetan, Planning Familial Baiona erdigunean kokatua izatea oso berri ona da. Hutsune anitz dago informazioa zabaltzeko arloan. Dakigularik Baionako erietxean, urtean, seiehun bat abortu egiten direla, eta horietarik ehun bat adin txikiko neskak direla, argi dago lana dagoela egiteko. Kopuruak bere horretan jarraitzen du azken urteotan. Lan horretan gero eta gehiago izanda, hobeki izango da gaztentzat, baina, helduentzat ere bai, informazioa gizarte eremu guztietara zabaldu behar baita.

HILKORTASUN TASA HERRIAREN ARABERA

100.000 jaiotzetatik, ama nerabe eta ez nerabeen hilkortasun tasa, honako hau da munduko herrialde ezberdinetan:

Herriak	15-19	20-34
Nigeria	526	223
Indonesia	1100	575
Etiopia	1270	436
Egipto	266	155
Brasil	108	80
Bangladesh	860	479
Argentina	55	50
Argelia	205	78

ZERK BELDURTZEN DITU GURASOAK HONEN INGURUAN HITZ EGITEAK? ETA, NERABEAK?

- Seme-alaben arriskuzko jarrerak dira gurasoen beldurrik handienak. Hau da, neurririk ez hartzeagatik, antisorgailuak, haurdun geratzea edo sexutransmisiozko gaixotasunak hartzea.

- Batzuetan nerabeek ez dakite antisorgailuak erabili gabe sexu-harremanak izatea arriskutsua dela, eta beraz, ezinbestekoa da gurasoek arrisku horien berri ematea seme-alabei. Gaur egun ezkontza aurreko sexuharremanak ez dira tabuak, lehen gertatzen zen moduan. Kasu askotan oso goiz ematen dira sexu-jokabideak (15-16 urte). Nahi gabeko haurdunaldiak, antisorgailuek eta, hein batean, sexu-transmisiozko gaixotasunek kezkatzen dituzte neskak. Adin horretako mutilen kasuan, bigarren mailan geratzen dira aipatu ditugun kezka horiek. Haurdun ez geratzeko ardura neskaren esku uzteko joera dute mutilek. Mutilek sexu-harremanetan kale ez egiteko ardura izaten dute, eta sexugaietan jakitunak direla erakustekoa. Biek izaten duten birjintasuna galtzeko kezka. Helduen munduan sartzeko igaro beharreko iniziazio-erritu gisa ikusten dute nerabeek birjintasuna galtzea. Baretzeko oso zailak diren beldurrak, fantasiak eta ziurtasungabeziak sortzen ditu birjintasuna galtzeko nahiak. Gainera, gaur egun helduen nortasuna bilatzeko orduan garrantzi handia du birjintasuna galtzeak, eta batez ere berdinen onespena lortzeko orduan. Helduek egiten dutenez, helduak izateko sexu-harremanak izatea beharrezko dela iruditzen zaie nerabeei. Hori dela eta, lehenengo esperientzia horrek nerabeen emozio-egoeretan duen garrantzia gutxiesteko ohitura dago.

ZERGATIK KOSTATZEN ZAIE GURASOI BERAIEN SEME-ALABEKIN SEXUALITATEAZ HITZ EGITEA?

Orokorrean, seme-alabekin, horiek nerabeak direnean, edozein gairi buruz hitz egitea asko kostatzen zaie gurasoei. Garai horretan, gurasoengandik aldentzeko joera dute semealabek; bestalde, ziurtasun-gabezia handia eta gurasoen premia izaten dute. Horregatik, ohikoa da nerabeek sexualitateari buruzko informazioa etxetik kanpo bilatzea. Gurasoek seme-alabak sexudun pertsona gisa ikusteko duten zailtasuna batzen zaio lehen aipatutakoari, seme-alabak haur izaten jarraitzea nahi izaten baitute. Gainera, gerta liteke seme-alaben sexualitateak gurasoei beraien bizitza sexualean izandako egoerak berriz ere gogoraraztea, edo gai horren inguruan seme-alaben aurrean ezjakin agertzeko beldurra sentitzea.

AIDES GRAFITTI

SEXU ZAPALKUNTZA ETA BERE FUNTZIO SOZIALA

Gozamen sexualaren ukapenaren oinarrian aurkitzen ditugu sexu errepresioa eta zapalkuntza, nagusiki klase zapalduek pairatu duten elementu historikoa. Klase dominatzaileek euren onura sozio-ekonomikoa lortzeko baliatu duten zapalkuntza, eta klase menpekoengan zapalkuntza orokortua mantentzeko erabili dutena. Zapalkuntza hau kulturala da eta ez biologikoa. Psikoanalisiaren korronte ezberdinetatik defendatu izan da, eta defendatzen da, errepresio sexualaren izaera biologikoa dela. Guretzako hori ez da horrela, “errepresio sexualaren jatorria sozio-ekonomikoa da eta ez biologikoa. Bere funtzioa patriarkatuaren kultura autoritarioaren eta esklabotza ekonomikoaren oinarriak sustraitzea da, modu argiagoan Japonen, Txinan, Indian… ikusi dezakegun moduan. Historiaren hastapenetan, gizakiaren bizitza sexualak naturaren legeak jarraitzen zituen, jendarte natural baten oinarriak jarriz. Ordutik, patriarkatu autoritarioaren azken lau edo sei mila urteek, sexualitate naturalaren energia ezabatuz, egungo pertsonaren bigarren mailako sexualitate doilorra sortu dute”.

Errepresio sexuala patriarkatua bezain antzinakoa da, oinarri horren gainean eraiki dira genero, nazio eta klase zapalkuntza. Ordutik, sexualitatea ezkutatua, ukatua eta bahitua izan da. Ordutik “gizakiaren sexualitateak bizitza sozialaren iluntasunetik ateratzeko oihukatzen zuen, milaka urtean bizi izan duen bizitza iluna eta osasungaitza atzean utzi eta horren izen handia hartzen duen ‘kulturaren’ eta ‘zibilizazioaren’ eraikin distiratsuaren aurrean ezarri asmoz”.

Historialari, zientzialari, politikari eta ekonomialariek gizateriaren urrats handi gisa kokatzen jarraitzen duten zibilizazioa. Gure gaur egungo jendartearen oinarria den zibilizazioa. Gutxiengo batek gehiengoa zapalduz eraiki duen zibilizazioa. Eta zapalkuntza orokor horren baitan, genero, nazio eta klase zapalkuntzaren baitan, sexu zapalkuntzak paper garrantzitsua bete du. Zaila da zibilizazio horretaz esaten diguten bezain ongi hitz egitea. Izan ere “krimen sexualak, abortu kriminalak, nerabeen ezinegon sexuala, haurren oinarrizko indarren hilketa,  perbertsioak nonahi, pornografiaren eta bizioaren eskuadroiak, publizitate enpresa hutsalek egiten duten giza irriken ustiapen zitala, milioika gaixotasun psikiko eta somatikoak, bakartasuna eta mugapena nonahi, gizateriaren ustezko salbatzaileen harrokeria neurotikoa… zibilizazio baten apaingarri gisa hartzea zaila litzateke”.

Gure zibilizazioa, bizi kalitatean aurreratua izatetik urrun, guztiz kontrakoa izan da. Gehiengoaren bizi kalitatea mugatu du, gutxiengoak bizitzaz goza dezan, modu horretan, herriaren aukerak mugatuz. Azterketa antropologiko hainbatek erakutsi du beste jendarte batzuetan, gurea baino antzinagoko zibilizazioek beste antolaketa modu batzuk garatu zituztela, zapalkuntzetatik aske izan ez arren, bizitzaren hainbat eremutan eredu berdintzaileagoak eta justuagoak lortuz. Antzinako jendarteek, eta baita XX. Mendean aztertutako antzinako funtzionamendu ohituren arabera zebiltzan hondar-tribuek ere. Garbi gera dadin aurrez; ez dugula nahi, ez dugula nahi izan gure argudioak iraganean kokatu. Kontrara, gaur nahi duguna izan behar dugu horrela nahi dugulako, eta ez izan ginelako. Gaur egungoak eta dinamikoak izan behar gara. Horrek, ordea, ez du esan nahi antzinako esperientziei jaramonik egin behar ez diegunik.

Horregatik, garrantzitsua da gurearen ezberdinak izan diren beste esperientziak ezagutzea. Eta zehazki, sexuari dagokionez, hemen lantzen ari garena baita. Beraz, “gure zibilizazioan ez bezala, Troibriandsen jendartea nerabeen sexu bizitzaz arduratzen da eta erraztu egiten du, bereziki bakarrik egon daitezkeen etxolak eskainiz, eta baita beste arlo batzuetan ere, eurek prozesu naturalez duten jakintzarekin bat”.

Gehienentzat horrela zen, nahiz eta azaltzen diguten ezberdintasunak zeudela eta zergatik zeuden: “Haur talde bat soilik bereizten da gerta-aldi natural horretatik. Ekonomikoki onuragarria den ezkontza izateko patua duten haurrak dira horiek. (Lehengusu gurutzatuen arteko ezkontza mota hau beti agertzen da, ikerketa etnologikoek erakusten dutenean egungo edo historiako matriarkatu baten existentzia). Mota horretako ezkontzarako patua duten haurrak gureak bezala hezten dira, abstinentzia sexualean, eta neurosiak eta gure neurotiko karaktereologikoetan ezagunak egiten zaizkigun ezaugarriak erakusten dituzte. Euren abstinentzia sexualak menpekoak sortzeko funtzioa betetzen du. Sexuaren ukapenak funtsezko tresna izaera du esklabotza ekonomikoaren ekoizpenean”.

Hemen garbi ikusten da psikologiaren beste pentsamendu korronte batek azaltzen dituen argumentuak okerrak direla. Freud buru duen korronte psikologiko honek aitortzen du errepresio sexuala ez dela biologikoa, kulturala baizik. Baina, dio errepresio sexuala ezinbesteko ezaugarri kultural eta soziala dela kulturaren sorkuntzan eta ugalpenean. Alegia, kultura orokorrean eta ekoizpen kulturala errepresio sexualari esker existitzen direla. Alegia, sexualitatea erreprimituko ez balitz ez litzatekeela kulturarik izango. Guretzako, baieztapen hori faltsua da, arrazoi askorengatik: “haurrarengan eta nerabearengan egiten den ukapen sexuala ez da, psikoanalisiak heziketa kontzeptu tradizionalak oinarri hartuta esaten duen moduan; kultura, sozialitate, ardura eta garbitasunaren garapenaren aurre-baldintza: zehazki aurkakoa da. Trobriandarrek, euren askatasun sexual natural osoarekin, nekazal garapen altua ez ezik, 1930 edo 1940ko edozein europar naziorentzat ametsa izango litzatekeen gauzen egoera orokorra lortu zuten”. 

Altuago esan daiteke, baina ez garbiago: “Haur osasuntsuek sexualitate natural espontaneoa dute. Haur gaixoek, sexualitate artifiziala dute, alegia, perbertsioa. Hezkuntza sexualaren kontu honetan kontrajartzen dugun alternatiba ez da ondorioz, sexualitatea edo abstinentzia, bizitza sexual natural eta sanoa edo perbertsioa eta neurotikoa baizik”.

SEXUALITATEAREN HIL ALA BIZIKO GARRANTZIA

Sexualitatea, orokorrean, elementu ukatua, desitxuratua, manipulatua eta jarraitua izan da. Historian zehar asko idatzi da sexualitateaz. Agian, pentsa dezakeguna baino gehiago. Eta aldi berean, tabua eta ezkutukoa izan den historiaren eraikuntza izan da.

Bizitzaren plazerretaz ari garenean, modu zabalean egiten dugu, ezin baikara gehiegi luzatu honekin. Horren baitan kokatzen dugu, noski, sexualitatea. Eta sexualitatea, aldi berean, modu zabalean kokatzen dugu. Eta zabala diogu, normalean ohituta baikaude, edo ohituarazi baikaituzte, gauzak modu partzialean eta mugatuan ikustera. Eta normalean gauzak modu partzialean eta mugatuan ikusten baditugu, sexualitatea oraindik mugatuagoa ikusten dugu, gaia inguratzen duten ezaugarri moral, etiko, sozial, kultural eta historikoengatik.

Sexualitateak, normalean “sexualitatetzat” hartzen duguna izatetik urrun –koitora mugatutako sexu harremanak, sexu ugalketa eta sexu bidezko transmisioa duten gaixotasunak-, askoz ere zentzu zabalagoa du. Gaiaz hitz egiterakoan zalantzan jarri beharreko gure barneko lehen zutabea da.

Sexualitateak, bere zentzu zabalean ulertuz gero, giza harreman guztiei egiten die erreferentzia, bere zentzu afektiboan, sentimentalean eta plazerra sortzekoan, jaiotzen garenetik hiltzen garen arte. Bere baitan barnebilduz hizketa eta keinu lengoaia.

Halako dimentsioak garrantzia handia esleitzen dio kontzeptuari eta sexualitatearen garapen praktikoari. Izan ere harremanetan da, bere baitan eta etengabean, pertsonaren izaeraren garapenarekin, hezkuntzarekin, umorearekin, bere ezagutza eta esperientziarekin; eta zabalduz gero, jendartearen garapenarekin berarekin.


SEXUALITATEAK PERTSONAREN PENTSA DEZAKEGUNA BAINO EREMU GEHIAGO HARTZEN DITU BAT-BATEAN ETA PERTSONEN ETA KOLEKTIBOTASUNEN GARAPENERAKO USTE DEZAKEGUNA BAINO GARRANTZIA HANDIAGOA DU.

WEB 2.0

Web 2.0 a, interneten sartzean konturatu gabe erabiltzen dugu.


Web 2.0a programazio konplexuagoa da lekuak animatuagoak izateko, hare gehiago, Web 2.0 a interneteko historian aurrerapauso garrantzitsu bat suposatu du interaktibitatean, partizipazioan, iritzian.... eta hau gugztiaz aparte, bizi dugun digitalitate iraultzanren funtsezko atal bat da.

Honen alde negatibo bat aipatzekoatan, esaterako, aurrerapauso ugari hauek bizkorregi ematen ari dira, non informazio pila hau gauzatzea eta ezagutzea nekeza egiten zaigun, eta hare nekezago informatika oinarririk ez duen jendearentzat.

Egunerokotasunean interneta eta ordenagailua erabiltzen dugunok, ez dugu arazo handirik aurkitzen aurrerapausoak eta gauza berritzaileak ateratzen direnean, horretara egin behar bait gara eta aro berri honen barne gaudelako, eta aipatu bezela, nahiko erraz moldatzen gara gauza berritzaileetara.

Helduek, berriz,  honetarako arazo handiagoa izaten dute, digitalizazio garaia, beraientzat gauza zearo berria dena, eta beharrezkoa bizitzen hasi direlako.

WEB 2.0

Hona hemen Web 2.0 testuaren inguruan, Carlos Castaño eta Inmaculada Maizen, klasean landu dugun mapa kontzeptuala.
Hau egiteko, ordenagailuan instalatuta dagoen CampTools programa erabili dugu.